Vegan kavramında akla ilk gelen yemekle ilgili olsa da, vegan, modada nasıl olmalı sorusunu sormakta gerekmektedir. Vegan moda da, gardıroplarda yer alan parçaların hayvansal ürünler olmadan üretilmesi tercih sebebi olmaktadır. Vegan bir giyinme dolabında; ipek, deri, yün, kaşmir, tüy veya kürk yoktur. Giysiler herhangi bir hayvansal yan ürün içeriyorsa zaten vegan değildir. Bu konuda en güvenli yol ise satın alınacak ürünlerde, dünyanın en büyük hayvan hakları savunucusu PETA’nın onayladığı vegan sertifikasını aramaktır.
PETA nedir? Hayvanlara Etik Muamele İçin Mücadele Edenler (PETA, People for the Ethical Treatment of Animals) bir hayvan hakları organizasyonudur. Norfolk, Virginia kökenli ve yaklaşık iki milyon üye ve destekçisi olan organizasyon dünyanın en büyük hayvan hakları grubudur.
Beslenme türü olarak ortaya çıkan vegan kavramı, hızla bir yaşam tarzına dönüşmüştür. Özellikle hayvanlara karşı yapılan haksız davranışları etik bulmayan çoğu insan hiç vakit kaybetmeden sadece buzdolabında değil, giysi dolabında da vegan olmayı desteklemektedir.
Yalnızca küresel kadın modasında 2027’ye kadar yıllık %13,6’lık bileşik büyümeyle 1 trilyon doları aşması beklenen küresel vegan modası,16 milyar dolarlık vegan gıda pazarını geçmiştir. Yapılan araştırmalara göre, küresel vegan gıda pazarının 2025’te 22 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
Ayrıca vegan moda, sürdürülebilirlik temasını tamamen olmasa da bir yandan desteklemektedir. Sadece vegan modanın karşı olduğu hayvansal içerikli tekstiller, tekstil endüstrisi için lüks moda kavramına girdiğinden dolayı belkide ekonomik anlamda biraz zorlanmaya sebep olabileceği gözden kaçırılmamalıdır.
“Vegan, herhangi bir şekilde doğrudan sürdürülebilirlik sonucu anlamına gelmiyor. Elbette bazı durumlarda çevresel faydaları olabilir ama vegan tanımının amacı bu değil.” diye yorum yapıyor Gill. “Vegan denen bir şey, son derece zehirli kimyasallar kullanılarak saf plastikten de yapılabilir ve bu gerçekten anlaşılması gereken önemli bir şey.”
Hem vegan hem de vegan olmayan ürünler sunan çevre bilincine sahip spor ayakkabı markası Veja’nın kurucu ortağı Sébastien Kopp de aynı fikirde. “Deriyi petrolden elde edilen plastik kumaşlarla değiştirirseniz, daha ekolojik olduğunuzu iddia edebilir misiniz? Plastiğin yolunu izlerseniz, sonunda petrol çıkarmış olursunuz.” diyor.
Ananas atıklarından yapılan Piñatex ve mantar köklerinden yapılan Mylo gibi bitki bazlı alternatifler bile bazı sentetikler içeriyor ve biyolojik olarak parçalanamadıkları düşünüldüğünde bu malzemelere ömürlerinin sonunda ne olduğu hakkında sorular yöneltiyor.
Aynısı, Veja’nın vegan spor ayakkabılarında kullandığı kaplamalı pamuklu kumaş için de geçerli. Kopp, “Adil ticaret ve organik pamuğumuza dayalı olarak deriye bir alternatif yarattık.” diye devam ediyor. “CWL yüzde 60 organik pamuk ve yüzde 2 mısırdan oluşuyor. Gerisi hala plastik ama geleceğe doğru harika bir adım.” Tabii ki, bu tarz malzemeler henüz gelişme aşamasında ve şüphesiz gelişmeye devam edecek.
Ayrıca, tüm hayvan derilerinin biyolojik olarak parçalanabilir olmadığını da belirtmekte fayda var. Öte yandan, ister geri dönüşüm lifleri yoluyla isterse doğal otlatma gibi yenilenebilir tarım uygulamaları kullanılarak üretilmiş liflerin tedarik edilmesi yoluyla olsun, hayvan bazlı malzemeleri daha sürdürülebilir hale getirmek için artan çabalar da söz konusu. Amazon’da derinin ormansızlaşmaya neden olduğunu ortaya koyan raporda görüldüğü gibi, daha şeffaf bir tedarik zinciri oluşturmak çok önemli olacak.
The Sustainable Angle’ın kurucusu Nina Marenzi, “Önümüzdeki birkaç yıl içinde işlenmeden izlenebilirliğe ve yüksek hayvan sağlığına kadar düzgün ilerleyen bir deri tedarik zincirine sahip olacaksınız.” açıklamasında bulunuyor.
“Gerçekten nasıl olumlu bir etkiye sahip olabileceğini düşünmeye başlıyoruz. Toprağı besleyen malzemelerimiz yok mu? Bunlar, üst toprak biyoçeşitliliğini artırmaya yardımcı oluyor mu?
Buna baktığınızda, aslında bu malzemelere farklı bir yaklaşımınız var, derinin aslında oynayacağı bir rol var.” Tabii ki, insanların vegan modayı seçmelerinin etik nedenleri ortada. Ancak çevresel bir bakış açısıyla, gezegen için gerçekten daha iyi olup olmadığı sorusuna gelince, şu anda siyah ve beyaz kadar net bir cevap vermek zor. Bu nedenle şu anda hem vegan hem de vegan olmayan malzemelerin mümkün olduğunca sürdürülebilir hale gelmesine odaklanılıyor. Marenzi, “Her iki tarafta da en iyi uygulamalarınız varsa, hayvanlardan yapılmış bir şeyi kullanmak isteyip istemediğiniz kişisel bir karar haline geliyor.” diye noktalıyor.
Umarım gelecekte bizi çok daha iyi bir yaşam bekliyordur diyoruz ve geleceğe umutla bakmaya devam ediyoruz…
Kaynak: https://www.muhalif.com.tr/haber/vegan-moda-nedir-35366 https://vogue.com.tr/moda/vegan-moda-gezegen-icin-gercekten-daha-mi-iyi
Neslihan Karadağ / Atölye İzmir – Moda Tasarımcı ve Eğitmen
